ارز دیجیتال (Cryptocurrency) شکل خاصی از پول دیجیتال است که بر پایه علم رمزنگاری ایجاد شده است. بیشتر ارزهای دیجیتال برای بهره‌مند شدن از ویژگی‌های اساسی مانند غیرمتمرکز بودن، شفافیت و تغییرناپذیر بودن از بلاک چین استفاده می‌کنند.

ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال به این معنی است که هیچ نهاد، گروه یا سازمانی آن‌ها را کنترل نمی‌کند.

کریپتوکارنسی‌ها را می‌توان به صورت مستقیم و بدون دخالت هرگونه واسطه‌ای در اینترنت به شخص دیگری ارسال کرد. یعنی برای ارسال ارزهای دیجیتال به یکدیگر نیازی به افتتاح حساب بانکی، استفاده از خدمات بانک‌ها یا هر سازمان واسطه‌ دیگری نخواهید داشت.

رمزارزها همانند ریال و دلار پول‌هایی هستند که با سازوکار مختلفی ایجاد و توزیع می‌شوند. فرایند خلق برخی از این پول‌ها مانند بیت کوین با ماینینگ انجام می‌شود و برای تعدادی دیگر از آن‌ها، تمامی سکه‌ها از قبل به صورت استخراج شده در شبکه قرار می‌گیرند.

ارزهای دیجیتال بر روی فناوری‌ دفترکل توزیع شده ساخته‌ شده‌اند که یکی از محصولات مهم آن، فناوری بلاک چین است. بلاک چین‌های عمومی که اکثر ارزهای دیجیتال از آن استفاده می‌کنند، قابلیت مشاهده تمامی تراکنش‌ها را چه برای افرادی که در شبکه حضور دارند و چه برای افراد خارج از شبکه فراهم می‌کند.

اصطلاحات اولیه و پایه‌ای ارز دیجیتال

غیر متمرکز: به معنی خرید و فروش به صورت مستقیم و بدون واسطه می باشد، در واقع برخلاف دیگر ارز ها که انتقال آن ها تحت نظر سازمان خاصی می باشد و نیاز به واسطه هایی مثل بانک، کارت اعتباری و …. است، برای مبادله این نوع ارز به هیچ واسطه ای نیاز نمی باشد و خریدار و فروشنده به صورت مستقیم ارز مورد نظر را برای یکدیگر منتقل می کنند و تنها با استفاده از رمز های خود پول را دریافت می کنند.

شبکه بلاکچین (Blockchain): شبکه بلاک چین یک بستر بسیار گسترده برای تبادل ارز های دیجیتال می باشد و متشکل از صد ها بلاک می باشد که به وسیله هَش به یکدیگر متصل شده اند، در واقع می توان بلاک چین را مانند یک دفتر کل تصور کرد که تمام مبادلات انجام شده مربوط به ارز های دیجیتالی در آن ثبت می شود.

بلاک: بلاک چین در واقع از میلیون ها بلاک تشکیل شده است و هر بلاک شامل تعداد بسیار زیادی معامله ارز دیجیتال می باشد که این معاملات با هَش به یکدیگر متصل شده اند، همچنین هر کدام از این بلاک ها نیز خود با هَش به یکدیگر متصل شده اند و تغییر در اطلاعات هر کدام از آن ها باعث تغییر در کل ساختار شبکه بلاک چین شده به همین دلیل امکان تقلب و کلاهبرداری و یا انجام معاملات تکراری مربوط به این نوع ارز ها بسیار پایین می باشد.

هَش (Hash Function): وقتی یک تبادل ارز دیجیتال بین دو شخص صورت می گیرد پس از تایید شدن اطلاعات توسط ماینر و انجام معامله مربوطه، تاریخ انجام آن و همه اطلاعات مربوط به آن رمز نگاری شده و در نهایت به صورت یک کد در شبکه بلاک چین ثبت می شود. پس از ثبت شدن این کد دیگر اجازه دسترسی به اطلاعات آن و یا تغییر این اطلاعات وجود ندارد که این باعث بالا رفتن امنیت این نوع معاملات و نفوذ ناپذیری تقریبی آن ها می شود. در حقیقت هَش هر بلوک اطلاعاتی را به بلوک اطلاعاتی قبلی خود مرتبط می سازد که در این حالت هر بلاک شامل هَش اطلاعات موجود در خود و هَش اطلاعات بلاک قبل از خود می باشد.

ماینر (miner): در معاملات ارز های دیجیتال نیاز به هیچ گونه واسطه یا نفر سومی برای نظارت و تایید روند انجام آن وجود ندارد، اما در نهایت نیاز به منبعی برای تایید صحت اطلاعات وارد شده و راستی آزمایی دو طرف معامله دیجیتالی انکار ناپذیر است. در این حالت اشخاصی به صورت داوطلبانه وظیفه انجام این کار و بررسی کردن ( verify ) تمامی اطلاعات ثبت شده در معاملات را بر عهده می گیرند، به ماینر ها اصطلاحاً ( استخراج کننده ) نیز گفته می شود که با استفاده از انواع روش های استخراج ارز دیجیتال به تولید این رمز ارز ها می پردازند.

کیف پول ارز دیجیتال (wallet): والت یا کیف پول ارز دیجیتال در واقع درست مثل کیف پول شخصی ما در دنیای واقعی عمل کرده و یک نرم افزار است که مانند یک پایگاه داده عمل کرده و شامل تمامی کد رمز های شخصی و عمومی کاربران می باشد و بلاک چین های مختلف را به یکدیگر مرتبط می سازد و با آن ها در ارتباط است تا کاربران بتوانند معاملات خود را انجام دهند.

نود (Node): در واقع دستگاه هایی هستند که به شبکه وصل شده و وظیفه ثبت تاریخ انجام معاملاتی ارز های دیجیتال که در آن اتفاق می افتد را به عهده دارند و این داده ها را در هارد های خود ذخیره و نگهداری می کنند.

مزایای ارز دیجیتال

یکی از علل استقبال گسترده از ارزهای دیجیتال مزایای آن نسبت به سایر اشکال پول و ارز است. در ادامه به بررسی برخی از این مزیت‌ها می‌پردازیم.

• به دلیل استفاده از الگوریتم‌های پیچیده رمزنگاری، رمز ارزها امنیت بالایی دارند و احتمال تقلب در آن‌ها بسیار کم است.
• به دلیل عدم وجود محدودیت پول‌های رایج، انتقال پول و انجام معامله در مبالغ بالا بسیار راحت است.
• هویت خریدار و فروشنده در معاملات رمز ارزها مشخص نیست، در نتیجه امکان ردیابی تراکنش‌ها وجود ندارد.
• به دلیل اینکه این معاملات بدون واسطه انجام می‌پذیرد، انجام تراکنش آسان‌تر و با پیچیدگی کمتری همراه است.

معایب ارز دیجیتال

علی رغم مزایایی که رمز ارزها دارند، معایبی نیز در استفاده از آن‌ها وجود دارد. در ادامه به بررسی برخی از این معایب می‌پردازیم.

• نوسان قیمت رمز ارزها بسیار بالاست. برای سرمایه‌گذاری در این حوزه نیاز است تا حتما با پیچیدگی‌های این بازار آشنا بود.
• به طور کلی امروزه رمز ارزها گسترش قابل توجهی یافته‌اند اما هنوز در برخی کشور‌ها رواج زیادی ندارند و حتی در بعضی نقاط دنیا نیز ممنوع هستند.
• در صورت دسترسی شخص دیگری به رمز کیف دیجیتال شما، امکان سرقت دارایی وجود دارد.
• به دلیل مخفی بودن هویت معامله‌گران ارز دیجیتال، امکان استفاده برای بسیاری از فعالیت‌های غیرقانونی فراهم است.