دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز به خدمات مالی‌ای اشاره دارد که در بستر بلاکچین و به دور از نهادهای واسطه مانند بانک ارائه می‌شود. این واژه از ترکیب دو کلمه Decentralized و Finance به وجود آمده است. در این بستر کنترل امور و خدمات مالی در اختیار سازمان‌های متمرکز نیست و کاربران می‌توانند به دور از موانع بازارهای مالی سنتی، از خدمات و امکانات این بستر بهره‌مند شوند.
در این بستر برای وام گرفتن نیاز نیست ضامن داشته باشید، لازم نیست احراز هویت کنید و همچنین در مدت کوتاهی خدمات خود را دریافت خواهید کرد. در مجموع دیفای به معنی امور مالی غیرمتمرکزی است که خدمات و محصولات مالی را با استفاده از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) ارائه می‌کند.
دیفای با هدف دسترسی آسان کاربران به محصولات مالی در سراسر جهان به وجود آمد. بیشتر محصولات و اپلیکیشن‌های این حوزه بر بستر اتریوم ایجاد شده‌اند. دیفای به افراد اجازه معاملات مالی همتا به همتا را می‌دهد و این‌طور یک‌تنه جلوی تمرکز بانک‌ها و موسسات مالی می‌ایستد. شاید دور نباشد آن زمانی که این حوزه بتواند امور مالی متمرکز را کنار بگذارد و خودش کنترل امور مالی را در دست بگیرد.
متمرکز بودن امور مالی یک کشور، به این معناست که بازار مالی آن تحت مدیریت کامل مقامات و بانک مرکزی قرار دارد. در دنیای امروز، فایننس غیرمتمرکز شرایطی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که باعث کمرنگ‌تر شدن سیستم‌های مالی سنتی و دخالت دولت‌ها می‌شود. بنابراین با ظهور این نوآوری سیستم‌های مالی، مستقل از دولت و بانک مرکزی عمل می‌کنند. به طوری که سرمایه‌گذاران کنترل مستقیم بر دارایی خود دارند. به این خدمات مالی، فایننس (وثیقه) یا امور مالی غیرمتمرکز گفته می‌شود.
دیفای از تکنولوژی نهفته در ارزهای دیجیتال یعنی بلاکچین الهام گرفته است که در آن موجودی‌های مختلف، آمار تراکنش‌ها و تاریخچه آنها در دسترس است و توسط یک شخص یا نهاد خاص اداره نمی‌شود. این موضوع در کیفیت معاملات اهمیت زیادی دارد؛ زیرا استفاده از سیستم‌های متمرکز و نیروی کار انسانی، باعث کندی معاملات شده و به کاربران دسترسی کمتری برای مدیریت مستقیم سرمایه خود می‌دهد.
محبوبترین برنامه‌های دیفای
- مبادلات غیرمتمرکز (DEX): مبادلات آنلاین به کاربران کمک می‌کنند ارزها را به ارزهای دیگر تبدیل کنند، چه دلار آمریکا به بیت کوین و چه اتر بهDAI . DEX نوعی صرافی است که کاربران را مستقیماً به هم متصل می‌کند تا بتوانند ارزهای رمزنگاری شده را با یکدیگر مبادله کنند، بدون اینکه به هیچگونه واسطه‌ای با سپردن پولشان اعتماد کنند.
- Stablecoins: ارز رمزنگاری شده‌ای است که برای ثبات قیمت به دارایی خارج از ارز رمزپایه (دلار یا یورو) گره خورده است.
- بسترهای وام دهی: این سیستم عامل‌ها از قراردادهای هوشمند برای جایگزینی واسطه‌هایی مانند بانک‌ها که وام را مدیریت می‌کنند، استفاده می‌کنند.
- Wrapped Bitcoins (WBTC): روشی برای ارسال بیت کوین به شبکه اتریوم است تا بیت کوین بتواند مستقیماً در سیستم defi اتریوم استفاده شود. WBTC به کاربران امکان می‌دهد سود بیت کوین‌های قرض داده شده از طریق سیستم عامل‌های وام غیرمتمرکز را که در بالا توضیح داده شده است، کسب کنند.
- بازارهای پیش‌بینی: بازارهایی برای شرطبندی روی نتیجه رویدادهای آینده مانند انتخابات. هدف این نسخه‌های دیفای در بازارهای پیش‌بینی ارائه عملکرد یکسان اما بدون واسطه است.
چطور رمزارزها و پروژه‌های دیفای را پیدا کنیم؟
همانطور که احتمالا تا الان هم متوجه شدید هر شبکه‌ای که قابلیت توسعه قراردادهای هوشمند را داشته باشد، می‌تواند پروتکل دیفای هم راه‌اندازی کند؛ اما چطور باید این پروتکل‌ها را پیدا کنیم و اطلاعاتی درباره نحوه کارکرد آنها به‌دست بیاوریم؟ برای این کار می‌توانید از سایت‌هایی مثل دیفای پالس (Defi Pulse)، لاما سواپ (LlamaSwap) یا دیفای لاما (Defillam) کمک بگیرید. دیفای لاما سایت رتبه‌بندی پروتکل‌های دیفای است و پروژه‌ها را به تفکیک شبکه، ارزش کل قفل شده (TVL)، نوع محصول و غیره دسته‌بندی می‌کند. البته ابزارها و وبسایت‌های زیاد دیگری هم وجود دارند که از آنها می‌توان برای یافتن پروژه‌های دیفای و تخمین آنها استفاده کرد و این موارد تنها به سایت‌هایی که در اینجا اشاره کردیم، محدود نمی‌شود.
برای پیدا کردن توکن‌ها و کوین‌های دیفای هم می‌توانید به سایت‌هایی مثل کوین مارکت کپ و کوین گکو مراجعه کنید.
کاربردهای دیفای
دیفای ابتدای مسیر پیشرفت قرار داشته و هنوز استعداد واقعی این ایده شکوفا نشده است. با این حال، بر اساس ویژگی‌ها و پتانسیل‌های ذاتی این اکوسیستم، می‌توان به بررسی کاربردهایش در آینده نه چندان دور پرداخت. توجه به این ویژگی‌ها سبب می‌شوند جذابیت دیفای برای افراد، نهادها و سازمان‌ها افزایش پیدا کرده و گسترش آن سرعت بیشتری بگیرد.
تسهیل وام‌دهی و استقراض
وام‌دهی جزو محبوبترین پروتکل‌های پلتفرم‌های بستر دیفای به شمار می‌روند. برای وام‌دهی شفاف و آزاد، در مقایسه با سیستم‌های اعتباری سنتی فعلی، می‌توان مزیت‌های متعددی شمرد. به عنوان نمونه باید به توافق سریع و بدون دردسر، نبود نیاز به ضامن یا چک اعتباری و همچنین امکان بهرده بردن از دیگر دارایی‌های دیجیتال به عنوان وثیقه نام برد. تصور کنید دارایی اتریوم شما، تبدیل به وثیقه‌ای برای دریافت وام در قالب یک ارز دیجیتال دیگر شود!
پروتکل‌های ارائه وام بر بستر بلاک چین‌های عمومی پیاده‌سازی شده و همه اعتماد ضروری از طریق کلید‌های دیجیتالی تامین می‌شود، در نتیجه نیازی به ارائه مدارکی خاص برای جلب اعتماد نیست. این ویژگی سیستم مالی غیر متمرکز یا دیفای دریافت وام را بسیار راحت کرده است. استفاده از بلاک چین از طرفی سبب می‌شود خطرات مرتبط با افراد درگیر در یک قرارداد برای وام‌دهی و یا استقراض کاهش پیدا کند. نباید فراموش کرد به لطف بهره بردن از بلاک چین فرآیندهای مرتبط به مراتب سریع‌تر و ارزان‌تر انجام شده در دسترس افراد بیشتری قرار خواهند گرفت.
توسعه خدمات بانکی – پولی
بر اساس تعریف، برنامه‌های اکوسیستم دیفای در دسته سرویس‌های مالی قرار گرفته‌اند، به همین دلیل خدمات بانکی و پولی را باید از جمله زمینه‌های کاربردی برای آنها قلمداد کرد. این سرویس‌ها نظیر صدور استیبل کوین‌ها، رهن و بیمه است.
بلاک چین هنوز در مرحله بلوغ قرار داشته و به رشد و شکوفایی عظیمی که تحلیلگران برای این فناوری متصور شده‌اند، دست پیدا نکرده است. با توجه به وضعیت کنونی تکنولوژی نام برده، نیاز مبرمی به وجود ارزهای باثبات حس می‌شود. این ارزها معمولا به صورت یک به یک توسط دارایی‌های دنیای واقعی پشتیبانی می‌شوند. با توجه به این موضوع که قیمت ارزهای دیجیتال با نوسان بالایی همراه است، استیبل کوین‌های الکترونیکی مثل خرید تتر قادر هستند به عنوان پول نقد (از نوع دیجیتالی) در داد و ستدهای روزمره به کار بروند. نکته مهم درباره چنین پول (با ثباتی)، نبود هیچ گونه نهاد نظارتی متمرکزی محسوب می‌شود. از دیدگاه دیفای – DeFi، این ویژگی فوق‌العاده‌ای است.